Skip to content
logo mensa
  • Strona Główna
  • Aktualności
    • Aktualności
    • Wydarzenia
    • Artykuły
  • O nas
    • O nas (Czym jest Mensa)
    • Historia
    • Mensa na świecie
    • Statut
    • Władze Stowarzyszenia
    • SIG – Grupy Specjalnych Zainteresowań
    • GR – Grupy Regionalne
    • FAQ
  • Dołącz do nas
    • Sesje testowe
    • Harmonogram sesji testowych
    • Informacje o wynikach
    • Badania indywidualne
    • Osoby badające
    • Regulaminy i oświadczenia
  • Członkostwo
    • Członkostwo
    • Opłaty członkowskie
    • Korzyści z członkostwa
  • Kontakt
    • Kontakt
    • Informacje dla prasy
    • Współpraca
  • 21
  • maj

Inteligencja klejnotem mózgu

Prof. Czesław S. Nosal
Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS
Filia we Wrocławiu

Jeśli potraktujemy inteligencję jako swoisty klejnot ukryty w ludzkim mózgu, to bez wątpienia odnosi się do niej biblijna przypowieść o talentach, którymi pewien pan obdarzył swoje sługi: „Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, trzeciemu jeden, każdemu według jego zdolności”.

Po dłuższym czasie przekonał się, że dwaj pierwsi pomnożyli swoje talenty w dwójnasób, a trzeci nie… bo zakopał go w ziemi.

Podobnie jest z naszą inteligencją, jedni ją rozwijają, stawiając sobie coraz wyższe wymagania intelektualne, inni zaś marnotrawią możliwości, poprzestając na miernych celach i braku ambicji. Biblijna przypowieść kończy się wszak paradoksalnym wnioskiem: „Każdemu, kto ma, będzie dodane, tak, że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma”. W odniesieniu do inteligencji paradoks ten znika, bo rozumiemy, że rozwój stymuluje rozwój następny, a stagnacja umysłowa niszczy nawet ten potencjał, który był na początku.

Inteligencja to stare pojęcie, którego znaczenie wywodzimy przecież z łacińskich źródłosłowów: intelligentia, intellegere, legere. Już w starożytności oznaczało ono zdolność rozumienia i mądrego wyboru, opartego na trafnym wnioskowaniu i ocenie sytuacji. W naszych czasach inteligencja stała się jednym z kluczowych pojęć, w miarę rozwoju teorii i badań empirycznych. Zainicjowane one zostały niegdyś przez Francisa Galtona (1883), rozwinięte później przez Charlesa Spearmana (1904), sformułowaniem teorii inteligencji ogólnej (sławnego czynnika g: ang. general factor) i skonstruowaniem testów mierzących zdolności umysłowe (Alfred Binet i Theodore Simon 1905), a następnie wprowadzeniem koncepcji ilorazu inteligencji przez badacza wywodzącego się z Wrocławia (William Stern, 1912), pioniera psychologii różnic indywidualnych.

Zunifikowanie pomiaru inteligencji w szerokim, światowym zakresie, stało się możliwe, gdy Dawid Wechsler (1939) opracował znaną i stosowaną do dzisiaj metodę – baterię testów, mierzących różne zdolności składające się na inteligencję werbalną i niewerbalną, on też prowadził pojęcie profilu inteligencji jako pełnej miary różnic w zakresie obu zbiorów zdolności.

Następny ważny przełom w rozumieniu istoty inteligencji wiązał się z wyodrębnieniem przez Raymonda Cattella i Earla Hunta (1963) dwóch czynników odpowiadających inteligencji płynnej i skrystalizowanej. Pierwsze z nich obejmuje mechanizmy neuronalne mózgu, drugie wiedzę i strategie poznawcze nabywane poprzez edukację i szerszą stymulację środowiskową. Zwięźle biorąc, odpowiadają one zdolności rozumienia sytuacji i wnioskowania o tkwiących w niej możliwościach. Cattell zwrócił też uwagę, w nawiązaniu do prawidłowości wcześniej wykrytych przez Wechslera, że poziom inteligencji płynnej, determinowanej przez mechanizmy neuronalne mózgu, spada od 21 roku życia wskutek starzenia się mózgu: „Trzeba biec bardzo szybko, aby stać w miejscu” (Lewis Caroll: „Alicja w krainie czarów”). Spadek inteligencji płynnej jest, m. in., istotnie warunkowany przez niekorzystne zmiany zachodzące w układzie krwionośnym. Mózg jest bowiem wielkim energożercą, a nie ma innej drogi otrzymywania energii niż poprzez układ krwionośny.

W długiej historii badania inteligencji dostrzec można trzy główne problemy. Pierwszy dotyczy istoty neuronalnych mechanizmów inteligencji jako ogólnej zdolności mózgu, ułatwiającej adaptację do zmiennego i złożonego otoczenia. Wiele badań świadczy o tym, że w obrębie tych mechanizmów kluczowa jest rola pamięci roboczej, sprawność jej związków z uwagą i siecią pamięci trwałej zawierającej wiedzę i doświadczenie strategiczne.

Drugi problem odnosi się do relacji inteligencji ogólnej do zdolności specjalnych. Niekiedy kwestionuje się (bezzasadnie) istnienie inteligencji ogólnej, lecz dane empiryczne nie potwierdzają tego poglądu. Trafna jest, solidnie ugruntowana empirycznie, koncepcja hierarchii zdolności umysłowych człowieka z czynnikiem g na jej szczycie.

Trzeci problem wiąże się z rozwojem inteligencji, zakresem jej genetycznej i środowiskowej (kulturowej) determinacji oraz znaczeniem pomiarów inteligencji w przewidywaniu różnych aspektów zachowania, np. sprawności działania, tempa karier zawodowych, stylu życia, twórczości. Rezultaty badań empirycznych w każdym z tych zakresów to już dzisiaj spore biblioteki. Jedno jest pewne po ponad 112 latach badań – pomiary inteligencji mają istotną wartość w prognozowaniu różnych aspektów skuteczności zachowania. Problem wszak tkwi w tym, w jakim stopniu inteligencja jest wykorzystywana w różnych środowiskach i kulturach. Erazm z Rotterdamu w „Pochwale głupoty” już dawno zauważył, że dość często głupota przeważa nad mądrością i inteligencją.

Z problemem relacji geny-środowisko wiąże się efekt wykryty stosunkowo niedawno przez Jamesa Flynna (1984): średnio biorąc iloraz inteligencji wzrasta o trzy punkty na skali IQ w okresie 10 lat. Niedawno Flynn stwierdził jednak, że efekt ten nie zachodzi w krajach dbających o korzystną stymulację rozwoju poznawczego w toku edukacji. Innymi słowy w krajach tych szybciej osiąga się pułap możliwości rozwoju umysłowego.

Bez wątpienia możemy rozwijać swoją inteligencję, a więc dbać o nią jak o biblijny klejnot ukryty w mózgu i nieustannie go szlifować. Od czasu do czasu warto więc przypominać sobie biblijną przypowieść o talentach i pytać, czy pomnażamy je, czy też zakopaliśmy w ziemi?

Trzeba też mieć na uwadze, że zakres determinacji genetycznej dla inteligencji ogólnej, dotyczący inteligencji płynnej, oscyluje wokół wartości 50%. Biblijna przypowieść o talentach ma więc głęboki sens. We wczesnych okresach rozwoju poznawczego należy dbać o rozwój swojej inteligencji, aby później było z czego… spadać. Nie wiemy dokładnie, czym Stwórca obdarzył nasze mózgi, ale przez nieustanny rozwój i poszukiwania poznawcze możemy stymulować nasze zdolności.

Nawigacja wpisu

Previous: SPRAWDŹ SIĘ – 30 wejściówek na 30-lecie Mensy
Next: Mensa testuje w Lublinie!

Ostatnie wpisy

  • Nowy Zarząd Mensy Polskiej 2022-2024
  • Sesja testowa w Bydgoszczy 22.05.2022
  • Sesja testowa w Katowicach 15.05.2022
  • Sesja testowa w Szczecinie 23.04.2022
  • Sesja testowa we Wrocławiu 27.03.2022

Archiwa

  • czerwiec 2022
  • maj 2022
  • kwiecień 2022
  • marzec 2022
  • styczeń 2022
  • grudzień 2021
  • listopad 2021
  • październik 2021
  • sierpień 2021
  • lipiec 2021
  • czerwiec 2021
  • maj 2021
  • kwiecień 2021
  • marzec 2021
  • luty 2021
  • styczeń 2021
  • grudzień 2020
  • listopad 2020
  • luty 2020
  • listopad 2019
  • październik 2019
  • wrzesień 2019
  • sierpień 2019
  • czerwiec 2019
  • maj 2019
  • kwiecień 2019
  • marzec 2019
  • luty 2019
  • styczeń 2019
  • listopad 2018
  • październik 2018
  • wrzesień 2018
  • maj 2018
  • kwiecień 2018
  • marzec 2018
  • luty 2018
  • styczeń 2018
  • listopad 2017
  • październik 2017
  • wrzesień 2017
  • maj 2017
  • kwiecień 2017
  • marzec 2017
  • luty 2017
  • styczeń 2017
  • grudzień 2016
  • listopad 2016
  • październik 2016
  • wrzesień 2016
  • kwiecień 2016
  • luty 2016
  • lipiec 2015
  • czerwiec 2015
  • maj 2015
  • kwiecień 2015
  • marzec 2015
  • luty 2015
  • styczeń 2015
  • grudzień 2014
  • listopad 2014
  • wrzesień 2014
  • sierpień 2014
  • lipiec 2014
  • czerwiec 2014
  • maj 2014
  • kwiecień 2014
  • marzec 2014
  • luty 2014
  • styczeń 2014
  • grudzień 2013
  • listopad 2013
  • październik 2013
  • czerwiec 2013
  • kwiecień 2013
  • marzec 2013
  • luty 2013
  • styczeń 2013

Mensa jest międzynarodowym stowarzyszeniem zrzeszającym osoby o ilorazie inteligencji (IQ) kwalifikującym do górnych dwóch procent populacji.

Aktualnosci
Sesja testowa w Bydgoszczy 22.05.2022
Sesja testowa w Katowicach 15.05.2022
Sesja testowa w Szczecinie 23.04.2022
Sesja testowa we Wrocławiu 27.03.2022
Przydatne linki
  • Dołącz do nas
  • Testy
  • Regulamin i oświadczenia
  • Współpraca
  • Polityka prywatności
Kontakt
  • info@mensa.org.pl
  • Mensa Polska
    skr. poczt. 432
    00-950 Warszawa 1
  • + 48 726 367 275

Zapisz się na newsletter

Copyright © 2022 Mensa Polska. All Rights Reserved.

  • created by AIKELO
  • |